Tlen O

Tlen jest gazem o właściwościach niemetalu. Tworzy kilka odmian alotropowych z których najważniejsze są tlen dwuatomowy O₂ i ozon O₃ (o charakterystycznym zapachu).

Tlen jest pierwiastkiem bardzo czynnym chemicznie. Prawie wszystkie substancje ulegają procesom spalania (oprócz helowców, fluoru i platyny) tworząc odpowiednie tlenki (w przypadku sodu powstaje nadtlenek Na₂O₂ , a w przypadku potasu ponadtlenek KO₂). Aktywność ozonu jest dużo wyższa niż tlenu. Jest bardzo silnym utleniaczem. Reagując z siarkowodorem tworzy kwas siarkowy (IV).

Zastosowanie

Tlen znalazł szerokie zastosowanie w hutnictwie, w procesach wytopu stali. Pierwiastek ten stosuje się też w palnikach tlenowo-dorowych i tlenowo-acetylenowych. W medycynie stosowany jest w przypadku problemów z oddychaniem. Ozon znalazł zastosowanie jako środek dezynfekujący i silny środek utleniający.

Występowanie

Tlen jest bardzo często występującym pierwiastkiem w przyrodzie. Występuje głównie w postaci wolnej jak i w postaci tlenków. Powietrze zawiera 21% tego pierwiastka. Zajmuje on pod względem rozpowszechnienia w skorupie ziemskiej 1 miejsce (procenty wagowe).

Ciekawostki

Odkryty przez: Joseph Priestly, Carl Wilhelm Scheele
Miejsce odkrycia: Francja, Szwecja
Rok odkrycia: 1776
Pochodzenia nazwy: Od greckich słów "oxus gennan" oznaczających "tworzący kwas"

Tlen otrzymano przez termiczny rozkład tlenku rtęci (II) HgO. Tlen nie wykazuje szkodliwego działania w stężeniu 16-50%, a więc zbliżonym do jego stężenia w powietrzu. Czysty tlen podawany pod normalnym ciśnieniem (ok. 101 kPa) przez kilka godzin nie działa szkodliwie. Jednak jego dłuższe podawanie (powyżej kilkudziesięciu godzin) wywołuje podrażnienie płuc i obrzęk płuc. Tlen podawany pod wyższym ciśnieniem może powodować drgawki, ślinotok, nie kontrolowane oddawanie stolcu i moczu (objawy ze strony układu autonomicznego). Brak tlenu jest oczywiście wyjątkowo szkodliwy powodując szybką utratę przytomności i zgon. Do braku tlenu może dojść na dużych wysokościach (powyżej 5000 m n.p.m.. lub w kopalniach rudy i węglach, kanałach ściekowych, studniach, dołach na kiszonkę itd. Przypadki śmiertelne zdarzały się wśród robotników pracujących w szczelnie zamkniętych, opróżnionych zbiornikach na gaz, gdzie w wyniku rdzewienia zbiornika (utleniania) dochodziło do niemal kompletnego zużycia tlenu z powietrza. Ozon jest jednym z najsilniejszych utleniaczy co może powodować uszkodzenia błon komórkowych w wyniku tworzenia nadtlenku wodoru. W niższych stężeniach ozon działa drażniąco na gardło, powoduje zmęczenie, bóle głowy i spadek ciśnienia. Wysokie jego stężenia wywołują przyspieszenie tętna i obrzęk, lub w stanach przewlekłych, zwłóknienie płuc.