angielski |
łaciński |
Grupa |
Okres |
Liczba atomowa |
Liczba masowa |
Stan skupienia |
Konfiguracja elektronowa |
Oxygen |
Oxygenium |
VIA |
2 |
8 |
15,9994 |
gaz |
1s22s22p4 |
Liczba elektronów: | 8 |
Liczba neutronów: | 8 |
Liczba protonów: | 8 |
Elektroujemność (Allred-Rochow, Pauling): | 3,50 3,44 |
Stopień utlenienia: | -2 |
Gęstość (293 K): | 1,429 g/cm3 |
Temperatura topnienia: : | -222,65°C, 50,35 K |
Temperatura wrzenia: | -182,82°C, 90,18 K |
Ciepło topnienia: | 0,44 kJ/mol |
Ciepło parowania: | 3,4099 kJ/mol |
Przewodność cieplna: | 0,0265 W/(m*K) |
Tlen jest gazem o właściwościach niemetalu. Tworzy kilka odmian alotropowych z których najważniejsze są tlen dwuatomowy O2 i ozon O3 (o charakterystycznym zapachu).
Tlen jest pierwiastkiem bardzo czynnym chemicznie. Prawie wszystkie substancje ulegają procesom spalania (oprócz helowców, fluoru i platyny) tworząc odpowiednie tlenki (w przypadku sodu powstaje nadtlenek Na2O2 , a w przypadku potasu ponadtlenek KO2). Aktywność ozonu jest dużo wyższa niż tlenu. Jest bardzo silnym utleniaczem. Reagując z siarkowodorem tworzy kwas siarkowy (IV).
Tlen znalazł szerokie zastosowanie w hutnictwie, w procesach wytopu stali. Pierwiastek ten stosuje się też w palnikach tlenowo-dorowych i tlenowo-acetylenowych. W medycynie stosowany jest w przypadku problemów z oddychaniem. Ozon znalazł zastosowanie jako środek dezynfekujący i silny środek utleniający.
Tlen jest bardzo często występującym pierwiastkiem w przyrodzie. Występuje głównie w postaci wolnej jak i w postaci tlenków. Powietrze zawiera 21% tego pierwiastka. Zajmuje on pod względem rozpowszechnienia w skorupie ziemskiej 1 miejsce (procenty wagowe).
Odkryty przez: Joseph Priestly, Carl Wilhelm Scheele
Miejsce odkrycia: Francja, Szwecja
Rok odkrycia: 1776
Pochodzenia nazwy: Od greckich słów "oxus gennan" oznaczających "tworzący kwas"
Tlen otrzymano przez termiczny rozkład tlenku rtęci (II) HgO. Tlen nie wykazuje szkodliwego działania w stężeniu 16-50%, a więc zbliżonym do jego stężenia w powietrzu. Czysty tlen podawany pod normalnym ciśnieniem (ok. 101 kPa) przez kilka godzin nie działa szkodliwie. Jednak jego dłuższe podawanie (powyżej kilkudziesięciu godzin) wywołuje podrażnienie płuc i obrzęk płuc. Tlen podawany pod wyższym ciśnieniem może powodować drgawki, ślinotok, nie kontrolowane oddawanie stolcu i moczu (objawy ze strony układu autonomicznego). Brak tlenu jest oczywiście wyjątkowo szkodliwy powodując szybką utratę przytomności i zgon. Do braku tlenu może dojść na dużych wysokościach (powyżej 5000 m n.p.m.. lub w kopalniach rudy i węglach, kanałach ściekowych, studniach, dołach na kiszonkę itd. Przypadki śmiertelne zdarzały się wśród robotników pracujących w szczelnie zamkniętych, opróżnionych zbiornikach na gaz, gdzie w wyniku rdzewienia zbiornika (utleniania) dochodziło do niemal kompletnego zużycia tlenu z powietrza. Ozon jest jednym z najsilniejszych utleniaczy co może powodować uszkodzenia błon komórkowych w wyniku tworzenia nadtlenku wodoru. W niższych stężeniach ozon działa drażniąco na gardło, powoduje zmęczenie, bóle głowy i spadek ciśnienia. Wysokie jego stężenia wywołują przyspieszenie tętna i obrzęk, lub w stanach przewlekłych, zwłóknienie płuc.
|